A Xironda - Orense

¡Hola foreiros!
¿alguén me pode aclarar cal é a orixe e topónimo da Xironda?

Dende logo non é doado atopar as formas toponímicas da Xironda, pois non se atopan fontes documentais, a non ser que algún inquedo fillo da Xironda teña algunha referencia documental que poidera ter recabado dalgún dos lugares onde se manexaban datos nos tempos memoriais, como obispados e concello, o cuartel da Benedmérita, que ficou extinguido aló polo 28 de outubro de 1968. De tódolos xeitos, tendo en conta que a referencia mais moderna do pobo da que se ten coñecemento é a de "VILAMAIOR DA XIRONDA", pódese sospeitar que, dado que aló polo ano 1640, logo de sangrentos enfrentamentos que existiron entre España e Portugal que perduraron durante varios decenios, os habitantes das aldeas de San Froitoso, Salgueiral e A Teixugueira tiveron que recuar e refuxarse os sobrevivintes na aldea de A Xironda, sendo a partires de entón a única habitada, polo que a ben seguro lle deron o rango de "Villamayor".
Polo demais, animo a quen teña referencias documentais sobre o noso pobo a compartilas con xentes que estan sedentos de saber a historia da nosa terra.
Saudos...

de tódolos xoitos, visitade a direccion, https://s.youtube.com/watch?v=zF50jZeQvso, é un video moi logrado.

Como xirondino que son e amante da historia desta vila medieval, vou procurar furgar nas raíces da súa orixe para dar a coñecer algunhas datas e feitos que poden sesultar interesantes para algunhas persoas, aínda que para facelo teña que recuar 800 anos no tempo.
Durante a baixa idade media todos os termos do que é hoxe A Xironda, San Millao e A Pedrosa estaban despoboados e sen cultivar, eran terras "yermas" e realengas que pertencían ao fisco real de Castela-León e se denominaban "Realengo de Geniro". Aos poucos anos de facer a súa primeira doación das devanditas terras realengas aos monxes do Císter por Alfonso IX, para que as repoboaran e as puxeran en prodcción, é entón e non antes, cando aprace o nome de Villamayor de La Gironda nos antigos documentos do século XIII. Polo que o topónimo da vila está moi vinculado cos monxes do Císter e con Francia de donde procedían os seus fundadores, e onde existen topónimos como: Garone, Gironde,Girunda, Gurunda e Gironda. Todos estas palabras son de orixe celta, e pode que deriven de garuno.
Gironda é un apelido toponímico e está espallado por España e Francia. Había prelados e priores dos mosteiros que o ser consagrados in patibus infideliun comotales, adoptaban o sobre nome de Gironda, como sucedeu co prior Raimundus de Gironda ou do bispo Armengual, que pasou a chamarse monseñor Gironda. Digo todo esto, porque é moi posible que Gironda fora tamén o nome do primeiro prior que foi destinado a este priorato dende o mosteiro de Melón, e daí procede o nome da nosa vila. En canto ao de vilamaior, xa non hai dudas. Aínda que houbo algunha persoa, por certo, mal informada, que escribiu que o título de vilamaior lle fora doado Á Xironda polos reis católicos, cousa que non é certa. A Xironda pasa a ser vilamaior cando se asentan algúns vasalos en San Millao e na Pedrosa e xurden estes novos lugares que foron incorporados ao priorato de Villa Mayor de La Gironda. Este caso quedou moi claro no expediente dun preito celebrado na rean Chancineria de Valladolid, onde os da Pedrosa loitaban por segregarse dos da Xironda. "El papel que quieren hacer los vecinos de La Pedrosa, se desvanece, ya que aquel recinto parte de los términos de Villamayor de La Gironda, Que aquel era un terreno inculto amasado y beneficiado con el fomento del monasterio y sus fueros, y que sus vecinos siempre estarán sujetos a la justicia de Villamayor. Que el dueño de la ciudad, villa o fortaleza lo es también de sus términos y lugares que se formen, y lo mismo vale para los de San Millán. Y que lo de villamayor se produce la ser incorporadas estas dos nuevas villas al priorato.
A Xironda reza en todos os documento, como (Villa Mayor de La Gironda). Era sé do priorato onde moraban os priores, os xuíces, o síndico e o escribano e onde estaba asentado a casa do auditorio onde se xuntaban os vigairos. Aquí estaba a cárcere e a aduana e os homes armados. Tamén aquí estivo asentado preto de dous centos anos o tribunal da santa irmandade con dez consiliarios, un xuís e un fiscal acusador. Os xuizos deste tribunal eran sumadísimos e as sentencias non tiñan apelación. Pero de todo isto xa falaremos outro día con máis calma, porque esta historia é moi longa e sorprendente.
E antes de rematar esta páxina, quero recordar que si o xentilicio dos de Gironda era girondinos, o de todos os que nacemos na Xironda, loxicamente ten que ser xirondinos, e non xirondeses.
Un saúdo de I. Rivero.

Felecidades, sige dandolle vida o Foro, gracias por a tua información
Un saudo de unha Xirondesa
Podia despedirme como Xirondina pero xa me bauticei como xirondesa

Para dalgún xeito dar unha resposta ao comunicado do amigo "discofín" con data do 17-07-08, onde nos di que é doado sospeitar, que os moradores das antigas vilas romanas do termo da Xironda, se integraron en Vilamaior da Xironda por mor das guerras do século XVII.
Certo é que houbo guerras entre galegos e portugueses e moitos enfrentamentos entre os veciños dos pobos fronteirizos a un e outro lado da raia; pero coido que o da "integración" é unha hipóteses que temos que rexeitar, debido a que nos documentos da fundación da Xironda non aparece ningunha referencia escrita a outras vilas, vilares, lucus, casal ou lugar habitado en toda esta zona. E según algúns historiadores, a vila de Grou ou Gron, xa fora destruída cando as vilas romanas de Oimbra, Mourazos, verín e Vilaza na primeira guerra do exército suevo do rei Hermerico, contra os soldados do capitán romano Anedoto, nos primeiros anos do século V. E pode que todas as outras vilas correran a mesma sorte, según o cronicón do bispo Idacio de Chaves dese mesmo século. Onde nos conta que foron unhas guerras moi cruentas e salvaxes, nas que os corpos quedaban fendidos e destrozados polo ferro das armas e, que a xente era atacada polas feras, porque estaban acostumadas a comer a carne humana por haber tantos corpos abandoados e, que as feras tamén se atrevían a embestir aos vivos. Que ata as mais desesperadas, comían aos seus propios fillos.
É moi posible, que a vila de Paredellas fora reconstruída polos suevos ou visigodos, xa que os restos alí atopaddos, tanto en pedra como en barro, así o acreditan. E pode, que as bases, fustes e capiteles de columnas pertenceran a unha igrexa visigoda do século XVII. En todo caso, isto só é a miña opinión sobre a vila de Paredellas, e como tal se debe de entender.
Aínda que de calquera xeito, ningunha destas antigas vilas; romanas, suevas ou visigodas resistiría as invasións musuláns do século VIII.
Dicían os cronistas daqueles tempos, que todo o sur de Galicia e norte de Portugal quedaran totalmente arrasados polos mouros, que as igrexas quedaran sin culto de fieis e os lugares ficaran abandoados e desertos.
A repoboación que comezara no século XI, foi tan lenta, que o termo da Xironda non foi repoboado ata ben entrado o século XIII.
Saúdos I.R.

Xa me cansei de dar villos
pero sigo eiqui de pe,
as miñas ramas
nón queren florecer,
os anos non pasan en balde
pero éu negome a morrer,
o aire rompeme as ramas
pero éu sigo eiqui de pe
recordando quen me plantou
na Xironda unha vez.

Con cariño de unha mai

JOBAR!! por que no os poneis alguno a recabar información y haceis un libro??? un libro sobre la historia de la Xironda. ah! y otro de poesias
que arte!!!

No encuentro en tu respuesta ninguna tonteria, un libro no, dos libros uno de historia y otro de poesia, por que no se si te has dado cuenta pero en la xironda a parte de buenas personas hay buenos poetas.
Y sobre historia, si hubieran algún historiador por que no especializarse o hacer un trabajo serio sobre la comarca, y en especial de la xironda. No es mala idea.

Facia moito tempo que non me metia no foro, agora estou leendo con mais calma todo o q se escribiu, e si, creo que deberiamos de facer un libro, pero non con motivos lucrativos (e en esto creo q a mayoria da xente estaria dacordo), si non para que todos sepamos dos nosos antepasados e da historia da nosa querida Xironda.Eu vivo moi lonxe, pero encantariame participar na medida que puidera, a minha especialidade e no ambito grafico, ase que se se vai facer algo, contade conmigo para o q sexa coa maquetacion e desenho (no caso de q se faga).

E cambiando de tema, non sei de donde saquei unha historia de unha tal reina loba q dominaba a Xironda, comenteillo a minha mai e ela reiuse e dixome que non tinha nin idea do que falaba, asi q non sei, se alguen, I.R. ou Plutarco ou Unha mai, o alguen saben algo do que falo, por favor non dudeis en explicarme dde donde saquei esto.

Un saludo moi forte para todos, e en canto tenha tempo, meto as fotos que saquei este brau no noso pueblo.

Bueno, Venturina bueno. Así que tes curiosidade por saber quen era a REINA LOBA. Pois non che vai resultar nada doado investigualo, porque se trata dunha lenda que se ven contando na Xironda dende a noite dos tempos, e me parece que se conta por toda Galicia, aínda que sexa de xeito diferente. Pode que esta lenda esté basada nos tempos medievais onde os terratenentes asoballaban de tal maneira os labregos, que apenas os deixaban bafexar.

Como xa che comentei noutra ocasión, gústame o nome de venturina. Pero pregúntome eu: ¿Ti sabes que venturina é o nome dun mineral que pertence á familia do cuarzo? Por certo, que abunda na Xironda. Trátase dun pedra moi dura e amarelada que na súa masa contén laminiñas de mica dourada. A venturina é unha pedra que axuda a espallar as enerxías do corazón para abrir a capacidade de amar. Trátase dunha pedra moi positiva que dá tranquilidade e estabilidade para a mente e o espíritu interior e axuda a despexar os sentidos.
Recoméndoche que pases por unha desas tendas especializada en pedras e te fagas con unha venturina e a colgues do teu fermoso pescozo, como fixo a protagonista daquel fermoso conto que dicía así: "Era así unha vez unha moza de rasgos andaluces de tez branca, moi branca e de ollos da cor das avellanas maduras, que cando miraban fixamente desprendían chispas de luz, o mesmo que desprende a venturina cando recibe a luz do sol; os seus labios eran carnosos e ben perfilados, e o seu lacio, negro e abundante cabelo que cubría a súa espalda, o que debía ser todo unha carga para ela. Vestía un precioso vestido púrpura que cubría todo o seu corpo ata os pés e do seu pescozo colgaba un fachendoso collar de venturinas douradas procedentes da India, que lle regalara o seu aposto amante polo que ela suspiraba. (...)"

que bonito, si por eso estamos todos tan enamorados en la xironda

Bonita historia, nunca e tarde pra saber cousas, non sei quen eres pero
gracias pora tua información. animote a k sigas escribindo no foro.
Deseo che moita sorte na vida.

En francia existe una rexión, o sur llamada La Gironde, de onde ven o nome dos girondinos da revolución francesa que tiñan en contra os xacobinos, Pois según a miña teoría, a vila foi fundada por algún monxe francés desta zoa . Que colleu o nome de alí. Por outra banda significa onde se da a volta, se temos en conta que estamos a beira de Portugal pois tamén ten o seu xeito o nome. Onde hai que dar a volta, polo da fronteira.